RİZE Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi (RTEÜ) Tıp Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Tolga Mercantepe’nin, halsizlik şikayetiyle 10 yıl önce hastaneye götürdüğü 2 yaşındaki oğluna, farklı hekimlerce içerisinde lösemi de olan 12 ‘nadir hastalık’ tanısı konuldu. Doç. Dr. Mercantepe, oğlunda sadece beslenme bozukluğu olduğunu öğrenince rahat nefes aldı. Yaşadığı süreçten esinlenen Doç. Dr. Mercantepe, görev yaptığı üniversitede bilim insanlarıyla ‘nadir hastalıkları’ teşhis edebilen ‘OMİTOCİ’ adlı yapay zeka yazılımı geliştirdi. İnternet ortamında entegre edilecek yazılım; tetkik bilgilerini giren hastalara, muhtemel tanılar bildirilip, ilgili hekim tavsiyesinde bulunulacak.
RTEÜ Tıp Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Tolga Mercantepe, 2013 yılında halsizlik yaşayan çocuğu için hastaneye başvurdu. Kan değerlerindeki incelemeler ve tetkikler sonrası çocuğa, böbrek hastalığı tanısı kondu. İlaçlı tedaviye başlayan çocukta herhangi bir düzelme fark etmeyen aile, farklı hekimlere gitti. Sağlık sorununun çözümünde ilerleme kat edilemeyen çocukta, içerisinde lösemi de yer alan 12 farklı ‘nadir hastalık’ tanısı konuldu. Yeniden başka doktorun yolunu tutan Doç. Dr. Mercantepe, çocuğunda sadece beslenme bozukluğu olduğunu öğrenince rahat nefes aldı. Son konulan teşhisle ilaca başlayan ve düzenli beslenen çocuk, sağlığına kavuştu.
Yaşadığı süreçten esinlenen Doç. Dr. Mercantepe, görev yaptığı RTEÜ’de, bilim insanlarıyla birlikte ‘nadir hastalıkları’ teşhis edebilen ‘OMİTOCİ’ adlı yapay zeka yazılımı geliştirdi. İnternet ortamında entegre edilecek yazılım; tetkik bilgilerini giren hastalara, muhtemel tanılar bildirilip, ilgili hekim tavsiyesinde bulunulacak. Akademisyenler, geliştirme aşamasındaki yapay zeka yazılımı için patent başvurusunda da bulundu.
‘TEDAVİDE ÖNEMLİ OLAN NOKTA ERKEN TANI’
Yazılımı anlatan RTEÜ Tıp Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Ömer Şatıroğlu, doğru ve hızlı tanının, tedavi süresinin kısalmasını sağlayacağını belirterek, ‘Günümüzde 5 bin ile 8 bin arasında ‘nadir hastalık’ bulunmakta. Bunlardan ancak 200 ile 300’ü tedavi edilebilir. Tedavide önemli olan nokta ise erken tanı. Birçoğuna 7 ile 8 yıl içerisinde teşhis konulabilmekte ve en az 7 ile 8 uzman kontrolünden geçmektedir. En önemlisi ise çocuk yaşta başlayan ‘nadir hastalık’, erişkin yaşa kadar fark edilememektedir. Hastaya tanı konulup, uygun hekimle eşleştirecek yapay zekaya dayalı sistemlere, bu iletişimi ve teşhis sürecini hızlandırması noktasında ihtiyaç duyuldu. Tam bu noktada bizim geliştireceğimiz yazılım sayesinde de bunu sağlamayı amaçlayıp, yola çıktık. Yüzde 50’si çocuk hastalar olmak üzere bütün kesime hitap edecek bir program oldu. Özellikle teşhis konulamayan sürekli doktor doktor dolaşıp, bir türlü hastalığına çözüm bulamayanlar, bu sisteme girerek, uygun uzman hekimlere kısa sürede ulaşacak. Taradığı bilgilerle de ‘nadir hastalıklar’ içerisinde eşleşmiş olduğu uzman hekimle tedavi ve teşhis süresi kısalacak’ dedi.
‘YAPAY ZEKA, KENDİ SORUNUMUZA BİNAEN GELİŞTİRİLDİ’
Yapay zekayla, ‘nadir hastalıklar’ teşhisini erken bulmayı amaçladıklarını söyleyen Doç. Dr. Tolga Mercantepe de ‘Bu yapay zeka, kendi sorunumuza binaen geliştirildi. Çocuğuma bazı ‘nadir hastalık’ tanısı konuldu. Yaklaşık 2 yıl süren süreçten sonra tanıların ve tedavilerin yanlış olduğu ortaya çıktı. Eşim de hekim olduğundan biz kendi çocuğumuza doğru tanı koyup, tedavisinin yapamadığımızı görünce sektörde böyle bir açık olduğunu fark ettik. Günümüzde ‘nadir hastalık’ tanıların yüzde 30 ile 40’ı doğru konulmuş. Yüzde 50 ile 60 oranında ise tanı konulamadığını saptadık. Bu program da tam orada devreye girecek. Kendi çocuğumda yaşadığım sorunun çözümünü sağlık çalışanı olarak toplumda yayacağız’ diye konuştu.
‘YAPAY ZEKA İÇERİSİNDE KLİNİK TESTLER DE YER ALIYOR’
RTEÜ Temel Tıp Bilimleri Biyoistatistik ve Tıp Bilişimi Anabilim Dalı’ndan Doç. Dr. Mehmet Kıvrak da ‘Bu program sistematik yapay zeka tabanlı çalışıyor. Bizim ‘nadir hastalıklara’ ilişkin sınıflandırma sonucunda girilen bilgiler sonrası rutin taramalarla bunların uluslararası düzeydeki hekimlerini ortaya koyuyoruz. Kişi, semptomlarını, sistem üzerinden programa tanıttıkça hastalık teşhisi koyma noktasında bize yardımcı oluyor ve sistem yüksek ihtimalle bir nadir hastalık sınıflandırması yaparak bildiriyor. Bu program içerisinde sadece yapay zeka yok, içerisinde klinik testler de yer alıyor. Kişi rahatsızlıklarını yapay zekaya tanıttıktan sonra en olası ihtimalle bir tanı konuluyor. O tanıya göre teşhis süresi ve tedavi süreci başlıyor. Alanındaki en uygun hekimle iletişimi sağlanarak hastanın akıllı tedavi yöntemine ulaşması sağlanıyor” ifadelerinde bulundu. (DHA)
